Hacettepe Üniversitesi

Tarihçe

Ana bilim dalımız, Prof. Dr. İhsan Doğramacı’nın önderliğinde 07 Haziran 1963 yılında ülkemizin dördüncü tıp fakültesi olarak açılan Hacettepe Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi’nin bünyesinde kurulmuştur. Kurucu öğretim üyelerinden ilki Prof. Dr. Naci Bor’dur. Dr. Naci Bor, 1952 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) dâhiliye uzmanlığı ve kardiyoloji kariyeri yapmış, Sayın Doğramacı’nın daveti üzerine 1963’de yurda dönüp Fizyoloji Ana Bilim Dalı’nın kurulmasında görev almıştır. Bu daveti kabul eden bir diğer hekim, ABD'de sürdürmekte olduğu dâhiliye ve kardiyoloji klinik kariyerini bırakarak Türkiye'ye dönen Dr. S. Orhan Andaç’tır. Takip eden birkaç yıl içinde, 12 yıldır ABD'de çalışmakta olan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Ethem Erinç ve Cornell Üniversitesi Tıp Fakültesi ve New York State Üniversitesi Tıp Merkezi Downstate Fizyoloji Bölümü’nde araştırmalarını sürdürmekte olan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Nuran Kandemir de bu göreve katılmıştır.

Doç. Dr. Ethem Erinç, 1984 yılında Hacettepe’den ayrılarak Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dalında kurucu öğretim üyesi ve ana bilim dalı başkanı olarak çalışmalarına devam etmiştir. Dr. Nuran Kandemir kendi isteği ile emekli olduğu 1991 yılına kadar Ana Bilim Dalımızda görevine devam etmiştir. Prof. Dr. Naci Bor, Fizyoloji Ana Bilim Dalından sonra Hacettepe Üniversitesinde Tıbbi ve Cerrahi Araştırma Merkezini kurmuş, başkanlığını yürüttüğü bu bölümde birçok araştırmacının yetişmesini sağlamıştır. 1980-1982 yılları arasında Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dalının kuruluşunda görev yapmıştır. Prof. Dr. Naci Bor 1995 yılında emekli olana kadar Hacettepe Tıp Fakültesi öğrencilerine fizyoloji dersleri vermeye devam etmiştir.

Prof. Dr. Orhan Andaç, 1955 yılında İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. 1958 yılında gittiği Amerika Birleşik Devletleri’nde North Carolina, Wichita (Kansas), Cleveland (Ohio) ve New York’ta çeşitli hastanelerde kardiyoloji alanında bilgisini geliştirmiş, dâhiliye kliniği başkanı olarak görev yapmıştır. 1963 yılında yurda dönmüş, İstanbul’da sürdürmeyi planladığı geleceğini Wichita’da tanıştığı Dr. Aydın Aytaç ve Dr. Neşet Aytan’ın teşviki ile değiştirmiş ve aynı yıl Ankara Üniversitesi Hacettepe Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi'nde çalışmaya başlamıştır. 06 Ocak 1964’te İç Hastalıkları Mütehassısı diplomasını almasını takiben Dr. İhsan Doğramacı’nın önerisi ile Temel Bilimlerin kurulması çalışmalarına katılmış, akademik çalışmalarına Dr. Naci Bor’dan kısa bir süre sonra başladığı Fizyoloji bölümünde devam etmiştir. Dr. Naci Bor, vatani görevini yaptıktan sonra tekrar Fizyoloji Ana Bilim Dalına dönmeyerek hayali olan Tıbbi ve Cerrahi Araştırma Departmanını kurmayı tercih etmiş, Fizyoloji bölüm başkanlığını Dr. Orhan Andaç üstlenmiştir. 1968’de Doçentlik, 1974’de Profesörlük unvanını alan Dr. Andaç, Dr. Naci Bor’un başlattığı kuruluş çalışmalarını sürdürmüş, uzun yıllar Hacettepe Fizyolojinin gelişmesi için emek vermiş, 1996 yılında emeklilikten sonra da bir yıl ders vermeye devam etmiştir. Prof. Dr. Orhan Andaç’ın yazmış olduğu “Hücre Fizyolojisi” kitabı uzun yıllar Tıp, Diş Hekimliği ve Fen Fakülteleri ile diğer sağlık okullarının lisans ve lisansüstü öğrencileri için son derece yararlı bir kaynak olarak kullanılmıştır.

Prof. Dr. S. Orhan Andaç aynı zamanda 1975-1979 yılları arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanlığı ve 1980’de kurulan Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Fizyoloji Bölümü ilk AD Başkanlığı görevlerini de yürütmüştür. Kurucu öğretim üyesi olarak gittiği Erzurum Atatürk Üniversitesinde ilk Fizyoloji derslerini vermiştir.

Hacettepe Fizyoloji’den yüksek lisans ve doktora diploması alan ilk öğrenci, kuruluş yıllarında başlayıp emekliliğine kadar bu kurumda çalışmış olan Prof. Dr. Orhan Duman’dır. Prof. Dr. Abit Yalçın Rıdvanağaoğlu ise 1966 da başladığı asistanlık eğitimine askerlik görevi nedeniyle ara vermiş 1970 yılında tekrar başladığı doktora eğitimini Prof. Dr. Üner Tan’ın danışmanlığında tamamlayarak 2005’de emekli olana kadar Hacettepe Fizyoloji ABD’nda görev yapmıştır.

Dr. Bedri Özen 1969 yılında Hacettepe Fizyoloji ailesine katılmıştır. Böbrek fizyolojisine ilgisi nedeniyle 1972 yılında gittiği Kentucky, Louisville Üniversitesinde bir yıl nefroloji fellow’u olarak çalışmış aynı zamanda diyaliz biriminde sorumluluk almıştır. Dönüşünde Prof. Dr. İhsan Doğramacı tarafından görevlendirilmiş, hibe ile temin edilen ancak atıl durumdaki mevcut iki diyaliz makinesini kullanıma sokmuş ve 1974 yılında Hacettepe’de hemodiyaliz merkezinin kurulmasını sağlamıştır. Böbrek fizyolojisi konusunda araştırmalar yapmıştır. 1982'de Hacettepe Üniversitesi’nden ayrılıp bir süre Türkiye Organ Nakli Vakfında çalışan Prof. Dr. Bedri Özen, 1988’de gittiği Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dalında akademik çalışmalarına devam etmiş ve buradan emekli olmuştur.

Ana bilim dalımızda nörofizyoloji araştırmaları Dr. Üner Tan ile başlamıştır. Motonöronlar konusundaki araştırmalarında Dr. Abit Yalçın Rıdvanağaoğlu ve Dr. Selma Yörükan ile birlikte çalışmıştır. Prof. Dr. Üner Tan 1973’te doçent olmuş, 1975 yılında ayrılarak Erzurum Atatürk Üniversitesi Fizyoloji AD’nda kariyerini sürdürmüştür. Dr. Kemal Türker, Glasgow Üniversitesinde Fizyoloji Doktorasını tamamlayıp 1978’de öğretim görevlisi olarak ana bilim dalımıza geldiği zaman nörofizyoloji çalışmalarını tekrar başlatmış, ayrıca ağız fizyolojisi konusunda dersler vermiş ve araştırmalar yapmıştır. 1983’de Avustralya Adelaide Üniversitesi’ne gitmesine rağmen bilimsel desteğini sürdürmüş, 2005 yılında yeniden kurulan elektrofizyoloji laboratuvarına da önemli bir donanım desteği sağlamıştır.

Prof. Dr. Nimet Ünay Gündoğan, Hacettepe Üniversitesinde Çocuk sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlığı eğitimini tamamladıktan sonra 1968 yılında, akademik hayatına temel bilimlerde devam etmeye karar verdiği zaman fizyolojiyi tercih etmiş, eşinin hizmeti nedeniyle gittiği Erzurum Sarıkamış’tan 1970 yılında dönmüş ve 2003 yılında emekli olana kadar Hacettepe’de çalışmıştır. Prof. Dr. Nimet Gündoğan, emekli olduktan sonra Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dalında çalışmalarına devam etmiştir. Dr. Gündoğan, Ana Bilim Dalımızda kendisine Tübitak ödülü kazandıran çalışmalarının yanı sıra hemoreoloji konusuna dikkat çekmiş ve laboratuvarımıza sağladığı ilk viskometre ile bu konudaki çalışmaların çekirdeğini atmıştır.

Ülkemizde ve dünyada bilim çevrelerinin çok iyi tanıdığı değerli bilim insanı merhum Prof. Dr. Oğuz Kerim Başkurt, kariyerinde ilk adımlarını 1984 yılında Ana Bilim Dalımızın doktora öğrencisi olarak atmıştır. Dr. Başkurt, hava kirliliğinin solunum ve dolaşım sistemine etkileri ile başladığı araştırmalarını hemoreoloji konusunda yoğunlaştırmış, 1991 yılında, çalışmalarına Akdeniz Üniversitesi’nde devam etmek üzere bölümümüzden ayrılmıştır.

Fizyoloji laboratuvarlarında, 1970’lerin sonuna kadar hastane için laboratuvar hizmeti verilmiş, çeşitli testler yapılmıştır. Bunların başında solunum fonksiyon testleri ve metabolik hız ölçümü gelmektedir. Kistik Fibrozis hastalığında tanıya yardımcı bir test olan nazal potansiyel ölçümü, 2000 yılından itibaren ve ülkemizde ilk olarak laboratuvarımızda yapılmıştır. Son 15 yılda ana bilim dalımızın aldığı proje destekleri ile eğitim ve araştırma amaçlı kullanılmak üzere bir grup laboratuvar donanımı, bilgisayarlı veri toplama-analiz sistemleriyle güncelleştirilmiştir. İzole organ laboratuvarının kurulumu gerçekleştirilmiş, 2005 yılında davetli olarak geldiği Ana Bilim Dalımızda 2 yıl boyunca Tıp Fakültesinde Fizyoloji derslerine yardımcı olan Prof. Dr. Gülsen Öner, aynı zamanda bu laboratuvarda izole düz kas çalışmalarına yol gösterici olmuştur. Prof. Öner, İstanbul Tıp Fakültesinden mezun olduktan sonra 1969 yılında Hacettepe Tıp Fakültesi Cerrahi Araştırma Merkezine gelmiş, uzun yıllar Prof. Dr. Naci Bor’la çalışmıştır. 1972 yılında bir süre Londra’da, 1980-1982 arasında Kanada’da araştırmalar yapan Dr. Gülsen Öner, 1984’de rotasyon nedeniyle gittiği Akdeniz Üniversitesi Fizyoloji Ana Bilim Dalında, 1986 yılından emekliliğine kadar öğretim üyesi ve idareci olarak çalışmıştır.

Ana bilim dalımızın birçok öğretim üyesi çeşitli dönemlerde Türk Fizyolojik Bilimler Derneği Yönetim Kurulunda görev almış, 1972–1980 yılları arasında da Prof. Dr. S. Orhan Andaç, 1995–2000 yılları arasında da Prof. Dr. Nimet Ü. Gündoğan Dernek Başkanlığı yapmıştır.

Prof. Dr. S. Orhan Andaç’ın emekli olmasından sonra Prof. Dr. Orhan Duman, Prof. Dr. Abit Yalçın Rıdvanağaoğlu, Prof. Dr. Neslihan Dikmenoğlu Falkmarken, Prof. Dr. Z. Dicle Balkancı ve Prof. Dr. Ethem Gelir Ana Bilim Dalı Başkanlığı görevini üstlenerek bölümümüzü bugüne taşımıştır. Halen Ana Bilim Dalı Başkanlığı görevini Prof. Dr. Ayşen Erdem sürdürmektedir.

(Kaynak: Türk Fizyolojik Bilimler e-bülteni (Sayı 10, Nisan-Haziran 2015), Prof. Dr. Z. Dicle Balkancı)